به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، در مورد مراحل كارگذاشتن این ناودان آمده است: قریش اولین ناودان را 5 سال پیش از بعثت (هنگام تجدید بنای كعبه) از چوب نصب نمود.
عبدالله بن زبیر در اسلام نخستین كسی بود كه به سال 64 هجری اقدام به نصب ناودان كرد.
حجاج بن یوسف در بازسازی كعبه به دستور عبدالملك به سال 74 هجری ناودانی به بام كعبه گذاشت. خالد بن عبدالله قَسْری به دستور ولید بن عبدالملك ناودان خانه را از طلا ساخت یا اینكه با اوراق طلا ناودان نقره ای را از درون و بیرون طلا كاری كرد.
شیخ ابوالقاسم رامشت فارسی صاحب رباط مشهور مكه ناودان را تغییر داد كه در سال 537 هجری پس از مرگش توسط خادم او نصب شد. مقتفی خلیفه عباسی در سال 541 هجری ناودانی دیگر كار گذارد. ناصر عباسی ناودانی از چوب كه با قلع اندود شده بود نصب كرد.
در سال 781 هجری ناودان تزیین شد و بعدها ناودان دیگری از مس كارگذاری شد.
سلطان سلیمان قانونی در سال 954 (یا 959 ) هجری ناودان مسی را برداشت و ناودانی نقره ای بر بام كعبه قرار داد.
از مصر در سال 962 هجری ناودانی از طلا فرستاده شد كه به جای ناودان نقره ای نصب شد. سلطان احمد خان عثمانی در سال 1012 هجری ناودانی نقره ای منقش به طلا و مینا و لاجورد بر كعبه گذارد.
سلطان مراد عثمانی در بازسازی كعبه به سال 1040 هجری ناودانی از چوب كه بر آن صفحه‌های نقره زرین كاری شده بود نصب كرد. سلطان عبدالمجید عثمانی در سال 1270 (یا 1273 یا 1276 ) هجری قمری ناودانی یكپارچه از طلا قرار داد كه همچنان باقی است. در روایت آمدهاست كه دعا در زیر ناودان كعبه مستجاب است.(1)
فلسفه ناودان طلا و ثواب زياد براى اقامه نماز در زير آن
فلسفه ناودان طلا و ثواب زياد براى اقامه نماز در زير آن چيست؟
پاسخ: ناودان كعبه كه به آن ناودان طلا و ناودان رحمت ميگويند، در اصل فلسفه خاصى ندارد، بلكه صرفاً به منظور هدايت آب باران به بيرون بام كعبه نصب شده است كه بالاى ديوار شمالى كعبه قرار دارد و آبريز آن در محوطه حجر اسماعيل است. اين ناودان چون بر بام كعبه قرار گرفته است شرافت پيدا كرد. آب بارانى كه از آن جارى شود، براى هر بيمارى شفا است و در زير اين ناودان دعاها مستجاب است! (2) از اين رو سفارش شده كسى كه حاجتى دارد، ابتدا زير اين ناودان نماز بخواند و دعا كند، ان شاء الله دعايش مستجاب مي باشد.
در روايات
- امام باقر عليه السلام هرگاه به ناودان نگاه مى كرد مى گفت: «اللَّهُمَّ أَعْتِقْ رَقَبَتِي مِنَ النَّارِ، وَ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ الْحَلَالِ، وَ ادْرَأْ عَنِّي شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ، وَ أَدْخِلْنِي الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِكَ».
- شيخ كلينى (ره) از ابوبلال مكى نقل كرده است كه مى گويد: امام صادق عليه السلام را ديدم كه داخل حجر شده و در فاصله دو ذراع از كعبه مشغول به نماز شد. عرض كردم: من تاكنون هيچ يك از اهل بيت شما را نديده ام كه در روبه روى ناودان نماز بخواند! حضرت فرمود: اينجا محل نماز شبر و شبير فرزندان هارون است. پس معلوم مى شود كه بهترين جاى حجر زير ناودان است
- امام صادق عليه السلام مى فرمايد: «زير ناودان جايگاه جبرئيل است و جبرئيل از آنجااجازه تشرّف به محضر پيامبرصلى الله عليه و آله را مى يافت ....» .
- كمال الدين: از ابو نعيم انصارى از امام زمان عليه السلام روايت كرده است كه امام عليه السلام با اشاره به حِجر و به سمت ناودان فرمود: «امام زين العابدين عليه السلام در سجده خود در اين مكان مى گفت: بنده ناچيزت، در آستان توست. نيازمندت، به آستان توست. از تو مى خواهم آنچه را كه جز تو بر آن، توانا نيست».
- المناقب، ابن شهر آشوب- به نقل از طاووس فقيه-: امام زين العابدين عليه السلام را در حِجر ديدم كه نماز مى خواند و چنين دعا مى كرد: «بنده ناچيز تو، به درگاه توست. اسير تو، در آستانه توست. نيازمند تو، به درگاه توست. گداى تو، به آستانه توست. نزد تو شكايتى دارد، كه بر تو پنهان نيست»
- على بن مزيد بيّاع سابُرى-: امام صادق عليه السلام را در حِجر، زير ناودان ديدم كه رو به طرف كعبه، دستان خويش را گشوده بود و چنين دعا مى كرد:«خدايا! بر ناتوانى و بيچارگى من، ترحّم كن. پروردگارا! مرا از رحمت خويش، دو نصيب عطا كن و از روزىِ گسترده ات بر من ببار و شرّ فاسقانِ جن و انس و شرّ فاسقان عرب و عجم را از من دور كن.خدايا! روزىِ مرا گشاده گردان و بر من سخت مگير.خدايا! بر من رحمت آر و عذابم مكن. از من خشنود باش و بر من خشم مگير. تو شنواى دعا و نزديك و اجابت كننده اى».
- پيامبر صلوه الله عليه: ايشان وقتي در طواف به محاذات ناودان مي رسيدند مي گفتند: اللّهم انّي اسألك الراحة عند الموت والعفو عند الحساب.
ناودان هنگام ظهور
نعمانى- ره- به سندش از محمد بن مسلم و همچنين عياشى- ره- از حضرت امام باقر- عليه السلام- درباره آيه شريفه «أمّن يجيب المضطر اذا دعاه و يكشف السوء و يجعلكم خلفاء الأرض» نقل مى كند كه اين آيه شريفه، در حق حضرت قائم نازل شده است. (هنگامى كه او ظهور مى كند) جبرئيل به صورت پرنده اى سفيد بر روى ميزاب (ناودان كعبه) نشسته است و او اولين مخلوقى خواهد بود كه با حضرتش بيعت مى كند.
پی نوشتها:
1- حرمین شریفین، ص 54 و 63 و 69كعبه، ص 35، تاریخ مكه ص 117؛ احكام حج و اسرار آن، ص 96؛ تاریخ و آثار اسلامی، ص 50؛ تاریخ جغرافیایی مكه معظمه و مدینه طیبه، ص 142.
2 - ابراهيم غفارى، راهنماى حرمين شريفين، جلد اول، ص 178.
چنگ نرم 
