|
سرطان خون یا همان «لوسمی» یکی از مهلک ترین بیماری هایی است که هر ساله تعدادی از مردم جهان را قربانی می کند. این بیماری در واقع نوعی بیماری پیش رونده و بدخیم اعضای خون ساز بدن انسان است که با تکثیر و تکامل ناقص گویچه های سفید خون و پیش سازهای آن در خون و مغز استخوان ایجاد می شود. اجتماع یاخته های سرطانی در خارج از مغز استخوان موجب تشکیل توده هایی در اندام های حیاتی بدن نظیر مغز و یا بزرگ شدن غدد لنفاوی، طحال، کبد و ناهنجاری در اندام های حیاتی بدن می شود. «لوسمی» شایع ترین سرطان اطفال در جهان است. این بیماری بر اساس نوع گویچه سفید خون که دچار تراریختگی و سرطان شده به ۲ دسته تقسیم می شود: لنفوئیدی و میلوئیدی که بر اساس شدت و سرعت پیشرفت بیماری به انواع حاد و مزمن تقسیم می شود.
از علائم هشدار دهنده سرطان خون می توان به احساس ناخوشی عمومی، تظاهر لکه های دانه اناری زیرپوست، لخته یا منعقد نشدن خون، عفونت های مکرر و عود آن ها، درد استخوان و مفاصل، احساس سیری و بی اشتهایی، کم خونی، خواب آلودگی، خون ریزی مکرر بینی، ضعف و لاغری ممتد اشاره کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این بیماری با دکتر عیسی بایبردی، متخصص داخلی و فوق تخصص خون، آنکولوژی و پیوند مغز استخوان گفت وگو کردیم. وی درباره شایع ترین سرطان ها در سنین مختلف می گوید: شایع ترین سرطان خون در اطفال ALL یا لوسمی حاد لنفو بلاستی است. در سن ۴۰ تا ۵۰ سالگی سرطان خون میلوئیدی شایع است. سرطان خون لنفوئیدی مزمن بیشتر در افراد بالای ۳۰ سال بروز پیدا می کند و این بیماری تاکنون در افراد زیر ۳۰ سال دیده نشده است.
اما سرطان میلوئیدی مزمن در هر سنی حتی در سن یک سالگی نیز گزارش شده است. هنوز علت مشخصی برای بروز سرطان خون گزارش نشده است اما عواملی مثل عوامل محیطی قرار گرفتن در معرض تشعشعات اتمی، ابتلا به بعضی عفونت ها به ویژه عفونت های ویروسی و بعضی داروها در ابتلا به آن نقش دارد. برخی از انواع سرطان خون ارثی است و همچنین برخی بیماری های ارثی که منجر به کاهش ایمنی بدن می شود مثل سندروم «بلوم» (Bloom) در بروز سرطان خون نقش دارد.این فوق تخصص خون و آنکولوژیست درباره دیگر ویژگی های سرطان خون توضیح می دهد: از آن جا که در این بیماری سلول های طبیعی خون کاهش پیدا کرده و به جای آن ها سلول های ناقص رشد می کند، به مرور تعداد سلول های طبیعی کم و فرد مستعد ابتلا به عفونت ویروس های فرصت طلب می شود. این عفونت ها اغلب پیچیده و مقاوم به درمان است و از طرفی کاهش گلبول های قرمز باعث ابتلای فرد به کم خونی می شود.
کاهش پلاکت نیز به ایجاد اختلالات انعقادی در فرد منتهی می شود و گاه به تظاهرات خون ریزی دهنده، بثورات جلدی و خون ریزی بینی، دستگاه گوارش و کلیه منجر می شود. این علائم در واقع زودرس ترین علائم ابتلا به سرطان خون است. به همین دلیل توصیه می کنیم هر فرد سالمی که بدون دلیل دچار خون ریزی های مکرر از بینی یا دستگاه گوارش می شود باید به پزشک مراجعه و از جهت ابتلا به سرطان خون بررسی شود.تشخیص قطعی بیماری پس از آزمایش اولیه، با نمونه برداری یا بپویسی مغز استخوان انجام می شود. در صورت مثبت بودن بپویسی، مراحل درمانی شامل درمان دارویی و رادیوتراپی در مورد بیمار اجرا می شود. معمولا در سرطان خون ابتدا بیمار تحت درمان شیمیایی قرار می گیرد و طبق شدت بیماری پروتکل درمانی او تنظیم می شود. پس از اولین دوره معالجات ۵۰ تا ۶۰ درصد بیماران به مرحله Remission (تسکین) می رسند
عده ای از آن ها در این مرحله حاضر به پیوند مغز استخوان می شوند و یا این که درمان یادآوری دریافت می کنند. نکته قابل توجه این جاست که سرطان خون همانند سایر سرطان ها یک بیماری پیش رونده است و دوباره عود می کند. بنابراین بیمار باید تحت نظر باشد و از طرفی موفقیت درمان در عود اول کمتر از قبل و در عود سوم تنها ۲ درصد است و اغلب بیماران پس از ۳ بار عود تسلیم می شوند. با پیشرفت علم پزشکی و امکان پیوند مغز استخوان به بیماران سرطانی، درصد این عودها کم می شود به همین دلیل است که درنوع میلوئیدی حاد اغلب بیمار پس از جواب به درمان های اولیه حاضر به پیوند مغز استخوان می شود. وی درباره عمل پیوند مغز استخوان که در کشور ما همپای کشورهای پیشرفته انجام می گیرد، می گوید: پیوند اغلب از برادر یا خواهر تنی بیمار انجام می گیرد تا از نظر ایمونولوژی و سایر مشخصات با بیمار همخوانی داشته باشد. پیوند مغز استخوان در جهان جزو گران ترین درمان هاست و خوشبختانه از سال ۱۳۶۹ در ایران و در بیمارستان شریعتی انجام شده و در مقایسه با کشورهای دیگر هزینه کمتری دارد.چنان چه سرطان خون حاد تا ۶ ماه پس از تشخیص درمان نشود یا به درمان جواب ندهد، صد در صد کشنده است.
اما در صورت تشخیص به موقع در مواردی تا ۹۰ درصد باعث بهبود می شود. تمامی درمان های سرطان خون Remission (تسکین) هستند و بیماری ممکن است بعد از ۶ ماه یا یک سال عود کند. به گفته دکتر بایبردی در کشور ما تمامی اقدامات درمانی همانند سایر کشورهای پیشرفته، انجام می شود و از این نظر هیچ کم و کاستی نداریم. اما در هیچ کجای دنیا تا به حال درمانی تحت عنوان درمان قطعی سرطان خون وجود ندارد و تمامی درمان ها می تواند مدتی بیمار را تهی از علائم بیماری کند و طول عمر او را افزایش دهد اما هر بار بیماری عود کند، موفقیت در درمان کمتر می شود.
از آن جا که سرطان خون جزو بیماری هایی است که جنبه ژنتیک دارد و افراد خانواده ای که یک فرد مبتلا به سرطان خون داشته اند در معرض خطر قرار دارند، وحشت عمومی از سرطان خون بی مورد است زیرا با پیشرفت های پزشکی بیماری قابل کنترل شده است و از موارد مرگ و میر بیماری کاسته شده اما به شرطی که تشخیص آن سریع انجام بگیرد. به ویژه کسانی که در خانواده هایشان بیمار سرطانی داشته اند یا خون ریزی بینی یا دستگاه گوارش مکرر دارند باید به سرعت به پزشک مراجعه کنند تا درمان سریع تر آغاز شود.
|
چنگ نرم 
